İlkel sermaye birikimi
| Makale serilerinden |
 |
Marksist ekonomide ve önceki teorilerde,[1] sermayenin ilk defa birikimi sorunu (aynı zamanda önceki birikim, önceki birikim veya orijinal birikim olarak da adlandırılmaktadır), sermayenin en baştaki kökeniyle ve dolayısıyla mülk sahibi olanlarla olmayanlar arasındaki toplumsal sınıf ayrımlarının ilk defa nasıl ortaya çıktığı ile ilgilenmektedir.
Konsept
[değiştir | kaynağı değiştir]Adam Smith'in ilkel birikim açıklaması, bazı işçilerin diğerlerinden daha gayretli çalıştığı ve bu nedenle kademeli olarak servet biriktirdiği, sonunda daha az gayretli işçilerin emeklerini satarak geçimlik ücretlerini kabul etmek zorunda kaldığı barışçıl bir süreci tasvir etmektedir.[2] Karl Marx, bu tür açıklamaları, toprak ve zenginliğin tarihsel birikiminde şiddet, savaş, köleleştirme ve fethin rolünü ihmal ettikleri için 'çocukça bir tatsızlık' olarak reddetmiştir.[3] Marksist akademisyen David Harvey, Marx'ın ilkel birikim kavramını, temelde "toprağın alınması, örneğin çitle çevrilmesi ve topraksız bir proletarya yaratmak için yerleşik nüfusun sürülmesi ve ardından toprağın sermaye birikiminin özelleştirilmiş ana akımına bırakılmasını gerektiren" bir süreç olarak açıklamaktadır.[4]
Marx, Amerika'nın sömürgeleştirilmesini, Afrika köle ticaretini ve I. Afyon Savaşı ile II. Afyon Savaşı'nı kuşatan olayları ilkel birikimin önemli örnekleri olarak görmüştür.[5]
Alman İdeolojisi'nde ve Kapital'in 3. cildinde Marx, ilkel sermaye birikiminin insanları doğadan nasıl da yabancılaştırdığını tartışmaktadır.:[5] 14
Adlandırma ve çeviriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kavram başlangıçta çeşitli farklı şekillerde ifade edilmiş ve kapitalizmin kökeninde bir "birikim" olduğu ifadesi Adam Smith ile birlikte ortaya çıkmaya başlamıştır.[6] Ulusların Zenginliği'nde ana dili İngilizcesiyle yazan Smith, "önceden" bir birikimden söz etmekteydi;[7] Kapital'i Almanca yazan Karl Marx, Smith'in ifadesini Almanca: ursprünglich olarak Almancaya çevirerek tekrarlamıştır. Marx'ın çevirmenleri ise bunu ilkel olarak İngilizceye çevirdiler.[1] James Steuart, 1767 tarihli çalışmasıyla bazı akademisyenler tarafından ilkel birikimin en büyük klasik teorisyeni olarak kabul edilmektedir.[8]
Politik ekonominin mitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Sermayenin kökenlerini araştırırken Marx, kapitalizmin kökenleri hakkındaki dini mitleri ve peri masallarını ortadan kaldırma ihtiyacı hissetmiştir. Marx şöyle yazmıştır:
Bu ilkel birikim, politik ekonomide, teolojideki ilk günahla hemen hemen aynı rolü oynamaktadır. Adem elmayı ısırdı ve bunun üzerine günah insan ırkının üzerine düştü. Geçmişe ait bir anekdot olarak anlatıldığında kökeninin açıklandığı varsayılır. Çok eski zamanlarda iki tür insan vardı; biri çalışkan, zeki ve her şeyden önemlisi tutumlu seçkinler; diğeri ise tembel serseriler, varlıklarını ve daha fazlasını israf içinde yaşayarak harcıyorlardı. (...) Böylece ilk grup servet biriktirirken, ikinci grubun sonunda kendi derilerinden başka satacak bir şeyleri kalmadı. Ve bu ilk günahtan, tüm emeğine rağmen şimdiye kadar kendisinden başka satacak bir şeyi olmayan büyük çoğunluğun yoksulluğu ve uzun süredir çalışmayı bırakmış olmalarına rağmen sürekli artan azınlığın zenginliği doğdu. Mülkiyeti savunmak adına bize her gün böyle çocukça vaazlar verilmektedir.
Açıklanması gereken şey, kapitalist üretim ilişkilerinin tarihsel olarak nasıl bir biçimde kurulduğudur; başka bir deyişle, üretim araçlarının özel mülkiyete geçmesinin süreci ve ticaretinin nasıl gerçekleştiği ve kapitalistlerin başka geçim kaynakları olmadığı için emek piyasasında kendileri için çalışmaya daha hazır ve istekli işçileri nasıl bulabildikleri hakkında bulmaktadır.
Sömürgecilikle bağlantısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Marx, üretim yatırımlarının önündeki yerel engeller aşılırken ve milliyetçi bir ideolojiyle birleşik bir ulusal pazar gelişirken, dünya ticaretinden gelen güçlü bir ticari gelişme dürtüsünü görmektedir:
Amerika'da altın ve gümüşün keşfi, yerli halkın yok edilmesi, köleleştirilmesi ve madenlere gömülmesi, Doğu Hint Adaları'nın fethedilmeye ve yağmalanmaya başlanması, Afrika'nın siyah derilerinin ticari avcılığı için bir savaş alanına dönüştürülmesi, kapitalist üretim çağının pembe şafağını işaret etmekteydi. "Bu pastoral işlemler ilkel birikimin başlıca anlarıdır".Bu gelişmelerin hemen ardından, Avrupa uluslarının ticari savaşları gelir ve dünya bir tiyatro haline gelir. Hollanda'nın İspanya'ya karşı isyanıyla başlar, İngiltere'nin Anti-Jacobin Savaşı'nda dev boyutlara ulaşır ve Çin'e karşı afyon savaşlarında hala devam etmektedir, İlkel birikimin farklı anları, özellikle İspanya, Portekiz, Hollanda, Fransa ve İngiltere'de, aşağı yukarı kronolojik sıraya göre dağılır. İngiltere'de 17. yüzyılın sonunda, sömürgeleri, ulusal borcu, modern vergilendirme biçimini ve korumacı sistemi kapsayan sistematik bir bileşime ulaşırlar. Bu yöntemler kısmen kaba kuvvete dayanmaktadır, örneğin sömürge sisteminde olduğu gibi. Ama hepsi de feodal üretim tarzının kapitalist üretim tarzına dönüşüm sürecini hızlandırmak ve geçişi kısaltmak için devletin gücünü, toplumun yoğunlaşmış ve örgütlenmiş gücünü kullanmaktadır. Güç, yeni bir topluma gebe olan her eski toplumun ebesidir. Kendisi de ekonomik bir güçtür.
Özelleştirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Marx'a göre ilk birikimin amacı, üretim araçlarının özelleştirilmesi, sayesinde sömürücü mülk sahibi sınıf, başka üretim araçlarına sahip olmadıkları için çalışmak zorunda olanların artı emeğinden kârı elde edebilmektedir.
Marx, ilk birikimin doğrudan üreticilerin mülksüzleştirilmesi ve daha spesifik olarak " sahibinin emeğine dayanan özel mülkiyetin çözülmesi ... Deyim yerindeyse, izole edilmiş, bağımsız emekçi bireyin kendi emek koşullarıyla kaynaşmasına dayanan kendi kendine kazanılmış özel mülkiyetin yerini, başkalarının sözde özgür emeğinin, yani ücretli emeğin sömürülmesine dayanan kapitalist özel mülkiyet almıştır.[11]
Kapitalizmin toplumsal ilişkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kapital'in I. Cildinin son bölümünde Marx, Edward Gibbon Wakefield'in sömürgeleştirme teorisi hakkında yaptığı bir yorumla kapitalizm için gerekli olduğunu düşündüğü toplumsal koşulları tanımlamıştır:
Wakefield, Kolonilerde, para, geçim araçları, makineler ve diğer üretim araçları üzerindeki mülkiyetin, henüz bir adamı kapitalist olarak damgalamadığını keşfetmiştir, eğer bunun bir karşılığı varsa -ücretli işçi, kendi özgür iradesiyle kendini satmak zorunda kalan diğer adam-. Sermayenin bir şey değil, kişiler arasında, şeylerin aracılığı ile kurulan toplumsal bir ilişki olduğunu keşfetmiştir. Bay Peel, diye yakınıyor, İngiltere'den Swan River'a, Batı Avustralya'ya 50.000 sterlin tutarında geçim ve üretim aracı götürmüştür. Bay Peel, ayrıca işçi sınıfından erkek, kadın ve çocuklardan oluşan 3.000 kişiyi de yanında getirme basiretini göstermiştir. Gideceği yere vardığında, "Bay Peel yatağını yapacak ya da nehirden su getirecek bir hizmetçiden yoksun kalmıştı. İngiliz üretim biçimlerinin Swan River'a ihracatı dışında her şeyi sağlayan mutsuz Bay Peel![12]
Bu, Marx'ın göçmen sömürgeciliğine duyduğu daha genel hayranlığın ve "özgür" toprakların kapitalist toplumsal ilişkileri nasıl bozabileceğine duyduğu ilginin bir göstergesidir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çitleme
- Sermaye birikimi
- Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni
- Üretim ilişkileri
- İlkel sosyalist birikim
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Perelman, p. 25 (ch. 2)
- ^ David Harvey, class 12 19 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., time range 20:00–22:00
- ^ Karl Marx, Capital, vol I Ch. 26 13 Şubat 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ David Harvey (2005). "ch. 4 Accumulation by Dispossession". The New Imperialism. Oxford University Press. ss. 149. ISBN 0-19-926431-7.
- ^ a b Driscoll, Mark W. (2020). The Whites are Enemies of Heaven: Climate Caucasianism and Asian Ecological Protection. Durham: Duke University Press. ISBN 978-1-4780-1121-7.
- ^ Adam Smith (1776). "Introduction". The Wealth of Nations. Book II: On the Nature, Accumulation, and Employment of Stock. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
... the accumulation of stock must, in the nature of things, be previous to the division of labour...
- ^ Karl Marx's Capital, vol I Ch. 26 13 Şubat 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., states "The whole movement, therefore, seems to turn in a vicious circle, out of which we can only get by supposing a primitive accumulation (previous accumulation of Adam Smith) preceding capitalistic accumulation; an accumulation not the result of the capitalistic mode of production, but its starting point." referring to Adam Smith's Wealth, Bk II introduction, "This accumulation must, evidently, be previous to his applying his industry for so long a time to such a peculiar business."
- ^ Perelman, p. 170 (ch. 7)
- ^ "Economic Manuscripts: Capital Vol. I - Chapter Twenty-Six". www.marxists.org. 13 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ "Economic Manuscripts: Capital Vol. I - Chapter Thirty-One". www.marxists.org. 24 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ "Economic Manuscripts: Capital Vol. I – Chapter Thirty Two". www.marxists.org. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2016.
- ^ "Economic Manuscripts: Capital Vol. I – Chapter Thirty Three". www.marxists.org. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2016.
